Ontharding d.m.v. ionenuitwisselingsharsen is één van de procédés die door het Ministerie van Volksgezondheid is erkend voor de behandeling van water bestemd voor menselijke consumptie. Zo wordt zeer hard water in bepaalde stadsagglomeraties door de plaatselijke drinkwatermaatschappij gedeeltelijk
onthard alvorens te worden verdeeld via het waterleidingsnet.
Door de ionenuitwisseling wordt de samenstelling van het water gewijzigd. Calcium en magnesium worden omgewisseld voor natrium. De momenteel geldende indicatorparameterwaarde voor natrium bedraagt 200 milligram per liter.
Bij de ontharding van hard water met een initiële hardheid van bijvoorbeeld
30°f (hetgeen een veel voorkomende hardheid is) tot 6°f wordt slechts 110 mg natrium per liter water toegevoegd. De normale voeding van een volwassene bevat 6.000 mg zout per dag (hetgeen overeenkomt met +3.500 mg natrium); een zoutarm dieet bevat tussen 1.000 en 2.000 mg zout. Dit voorbeeld – en dit geldt ook als algemene regel – toont aan dat circa 98% van de natriuminbreng afkomstig is van de voeding tegenover 2% van de waterontharding. Bij wijze van anekdote vermelden wij dat water van Badoit 150 mg natrium per liter bevat en water van Vichy een recordwaarde van 1.700 mg per liter, wat echter totaal geen afbreuk doet aan hun drinkbaarheid.
In natriumchloride, dat met name in de keuken wordt gebruikt (in de volksmond “keukenzout” genoemd), is de zoute smaak afkomstig van de verbinding van natrium met chloriden. In onthard water stijgt het natriumgehalte, terwijl de hoeveelheid chloriden ongewijzigd blijft. Als de natriumsmaak al waarneembaar
zou zijn, zou men hooguit kunnen zeggen dat het water “natriumhoudend” is.
Een ander vaak gehoord verwijt aan het adres van regeneratiezout is dat het belastend is voor het milieu.
Niets is minder waar. Bij een hardheid die van 30°f teruggebracht wordt tot 6°f, komt per regeneratie minder dan 40 gram zout in de riolering terecht per regeneratie, voor een verbruik van 100 liter water per dag en per persoon, hetgeen bijzonder weinig is! Bovendien zijn de regeneratiezouten die in waterontharders worden gebruikt zeer zuivere producten, van voedingskwaliteit (meer dan 99,5% natriumchloride) en worden zij streng gecontroleerd en gecertificeerd door bevoegde instanties.
Vergeet anderzijds niet dat het door ontharding mogelijk is om aanzienlijke hoeveelheden zepen en detergenten te besparen; deze besparingen wegen zwaarder door op het milieu dan de mogelijke “milieubelasting” van het regeneratiezout. Hierdoor is de waterontharder ongetwijfeld een milieubewust product!
Stilstaand water bevordert bacteriegroei, dat is nu eenmaal een wet van de natuur. Wanneer u een fles water een tijdje open laat staan, ontwikkelt zij zich al snel tot een echte voedingsbodem voor bacteriën. Niemand heeft er ooit graten in gezien, en terecht! In een waterontharder circuleert het water echter dagelijks, waardoor stilstand van het water zeer weinig voorkomt. Wanneer een waterontharder echter langere tijd niet wordt gebruikt (bijvoorbeeld tijdens een vakantieperiode), is het raadzaam het toestel, samen met het gehele leidingsysteem door te spoelen, door het water enkele minuten te laten stromen aan alle aftappunten (na de waterontharder).
In het menselijk lichaam huizen gelukkig miljoenen bacteriën van de meest uiteenlopende soorten. Zij zorgen ervoor dat wij kunnen leven. In drinkwater komen slechts zeer weinig schadelijke bacteriën voor, en ons immuunsysteem is daar om ze te neutraliseren. Internationale deskundigen zijn dan ook van oordeel dat de bacteriegroei in bijkomende waterbehandelingstoestellen totaal geen gevaar inhoudt voor de menselijke gezondheid.
Bovendien is waterontharding een preventieve behandeling. Doordat kalkafzetting in de waterleidingen en boilers wordt voorkomen, wordt meteen de groei van een aantal gevaarlijke bacteriën, zoals legionella, afgeremd; kalkafzetting is immers een ideale voedingsbodem voor deze organismen.
Niets belet de gebruiker om koud water in een normale woning te ontharden. Water dat drinkbaar is wanneer het de waterontharder binnenkomt, blijft dat ook bij het verlaten van het toestel.
Hoewel koud water minder kalkaanslag veroorzaakt dan warm water, is het beter ook het koud water te ontharden. Allereerst omdat er een héél aantal huishoudtoestellen zijn waarbij water verwarmd wordt; en in al deze toestellen wordt koud water als basis gebruikt. Voor vaatwasfabrikanten is dit niets nieuws: zij bouwen steevast een waterontharder in hun toestellen in. Zelfs voor koudwatertoepassingen is het raadzaam onthard water te gebruiken. Kijkt u maar eens in de waterbak van uw hond of kat, waarvan u het water regelmatig ververst; na enkele maanden treedt ook hier duidelijk kalkaanslag op!
Natuurlijk zacht water, dat in sommige granietstreken wordt gevonden, is eerder agressief en vreet soms in. Men mag zacht water echter niet verwarren met onthard (“verzacht”) water! Zij verschillen namelijk substantieel in hun minerale samenstelling.
Natuurlijk zacht water bevat niet alleen weinig kalk, maar ook weinig opgeloste mineralen in het algemeen en kan bijgevolg de waterleidingen aantasten. Onthard water daarentegen is oorspronkelijk hard water, dat dus rijk is aan mineralen. De ontharding verlaagt het calcium- en magnesiumgehalte en gaat zo kalkaanslag
tegen, maar wijzigt de hoeveelheid opgeloste mineralen niet. Onthard water kan dus niet invreten. Het biedt de voordelen van zacht water, maar niet zijn eventuele nadelen.
Al kan een lage resthardheid goed lijken voor de leidingen, het is een fabel te denken dat de “kalklaag” gegarandeerd bescherming biedt tegen corrosie. Allereerst omdat deze kalklaag niet uniform opgebouwd wordt in het leidingnetwerk; op sommige plaatsen zal deze niet gevormd worden, op andere plaatsen dan weer overmatig. Bovendien zijn er heel wat andere vormen van corrosie die juist bevorderd worden door kalkaanslag; de invreting kan dus om heel andere redenen onder de kalkaanslag aan de gang zijn, terwijl men denkt dat er geen vuiltje aan de lucht is!
De huidige Europese Drinkwaterrichtlijn 98/83/EG van 1998 betreffende het water voor menselijke consumptie bevat geen enkele verwijzing meer naar de hardheid, het calcium- of het magnesiumgehalte.
Het gehalte aan natrium, die de calcium- en magnesium-ionen vervangt in geval van ontharding, wordt in diezelfde Europese Drinkwaterrichtlijn enkel nog als “indicatorparameter” beschreven. Dit wil zeggen dat deze parameter niet bepalend is voor de drinkbaarheid van het water. De waterleidingbedrijven leveren water waarvan de hardheid sterk afhangt van de geografische en geologische oorsprong; sommige waters zijn van oorsprong zeer zacht, andere zijn dan weer zeer hard. Naargelang van zijn budget of het verwachte comfort staat het de consument vrij om het water dat door het waterleidingsbedrijf wordt geleverd, te ontharden.
Bij de nationale/regionale implementatie van deze Europese richtlijn, hebben de 3 regionale regeringen in België (Vlaamse Gewest, Waals Gewest, Brussels Hoofdstedelijk Gewest) de nieuwe Europese drinkwaterrichtlijn op dit punt gevolgd. Zij maken enkel noch in een opmerking op een indicatorparameter
gewag van een minimale hardheid van het water. Deze is echter enkel van toepassing op het water dat door de waterleidingsbedrijven, na hun centrale waterbehandelingsproces, via het openbare leidingnetwerk aan de eindgebruiker aangeleverd wordt en geldt dus niet voor de eindgebruiker zelf
Het is al langer geweten onder artsen, voedingsdeskundigen en huismoeders: voldoende calcium is onontbeerlijk voor de gezondheid. En niet alleen voor vrouwen die borstvoeding geven en opgroeiende kinderen; ons hele leven lang hebben wij calcium nodig, vooral ter compensatie van de ontkalking die te
wijten is aan het verouderingsproces.
Calciumzouten die in drinkwater zijn opgelost, worden echter slechts in zéér beperkte mate opgenomen door het menselijk organsime. Zelfs kalkrijk water voorziet maar voor een klein deel in de calciumbehoefte.
Het calcium dat door het menselijk lichaam wordt opgenomen, treft men vooral aan in melk en haar afgeleide producten (boter, kaas, …) en tal van voedingsmiddelen zoals gedroogde groenten en fruit, chocolade, vette
vissoorten en zeevruchten, orgaanvlees en volkorenbrood.
Water speelt slechts een ondergeschikte rol als het om de inbreng van calcium gaat. Daarom wordt ook geen calciumtekort ten gevolge van drinkwater vastgesteld in streken met natuurlijk zacht water
Samen met lucht, is water één van de meest levensnoodzakelijke elementen. Een waterontharder is dan ook niet zomaar een toestel dat men, éénmaal geïnstalleerd, mag vergeten. In de praktijk gebeurt dit echter omwille van de automatische werking en de plaats van installatie van de waterontharder wel vaker. Een regelmatige “opvolging” van de waterontharder is echter onontbeerlijk.
Zo is het noodzakelijk dat je regelmatig de voorraad regeneratiezout in de waterontharder aanvult. Gebeurt dit niet, dan zal de waterontharder na een bepaalde tijd zonder zout vallen, waardoor hij niet meer efficiënt kan regenereren en aldus het water niet langer kan ontharden.
Ook het niet regelmatig onderhouden van uw waterontharder kan een gebrekkige werking tot gevolg hebben
Aqua Belgica, de Belgische Federatie voor waterbehandeling, berekende, op basis van cijfers van het NIS, dat een Belgisch gezin van 4 personen op jaarbasis tot 650 euro kan uitsparen door het gebruik van een waterontharder.
Een onderzoek, uitgevoerd in Amerika door het onafhankelijk Battelle Memorial Institute, een onafhankelijk test- en onderzoekscentrum voor toegepaste wetenschappelijke en technologische ontwikkeling, staaft de bevindingen van Aqua Belgica. Deze studie werd in 2009 uitgevoerd onder de leiding van de Water Quality Research Foundation (WQRF)